10.04.25 16:00
Σημαντική χρονιά το 1955 για τον κόσμο. Ο Ψυχρός Πόλεμος ήταν σε πλήρη εξέλιξη, όπως και ο ανταγωνισμός των πυρηνικών εξοπλισμών ΗΠΑ-Σοβιετικής Ενωσης, η δε διαίρεση της Ευρώπης δεδομένη, με την ύπαρξη δύο αντίπαλων στρατιωτικών μπλοκ, του ΝΑΤΟ από το 1949 και τρία χρόνια μετά, του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Σε τεντωμένο σκοινί η υπόθεση της ειρήνης, με το δόγμα MAD σε ισχύ (Mutually Assured Destruction – Αμοιβαία Εξασφαλισμένη Καταστροφή).
Το παγκόσμιο κίνημα ειρήνης ήδη αναπτυσσόταν, με αρχή το Παγκόσμιο Συνέδριο Διανοουμένων στο ισοπεδωμένο, από την πολεμική μηχανή του Χίτλερ, Βρότσλαβ της Πολωνίας (6 Αυγούστου 1948), όπου συμμετείχαν από την Ελλάδα η συγγραφέας Ελλη Αλεξίου και ο γιατρός Πέτρος Κόκκαλης, με την ίδρυση του Παγκόσμιου Συμβουλίου Ειρήνης να ακολουθεί το 1950, που πρώτη του εκστρατεία ήταν για τη συγκέντρωση δεκάδων εκατομμυρίων υπογραφών στην Εκκληση της Στοκχόλμης, με αίτημα την πλήρη κατάργηση των πυρηνικών όπλων, κείμενο-ψήφισμα που στη χώρα μας πότισε με το αίμα του ο νεολαίος Νίκος Νικηφορίδης, ηγέτης του μετεμφυλιακού Φιλειρηνικού Μετώπου Νέων.
Ομως το κίνημα χρειαζόταν διεύρυνση, πλάτεμα σύμφωνα με το λεξιλόγιο της Αριστεράς, και προς τούτο, ο Γάλλος πρόεδρος του Παγκοσμίου Συμβουλίου Ειρήνης Φρεντερίκ Ζολιό-Κιουρί απευθύνθηκε στον Μπέρτραντ Ράσελ για να αναλάβει πρωτοβουλία με συναδέλφους του.
Η πρόταση αυτή ήταν η ευκαιρία για να γεννηθεί το αντιπολεμικό-αντιπυρηνικό μανιφέστο Αϊνστάιν-Ράσελ, γραμμένο από τον Βρετανό φιλόσοφο και νομπελίστα, το οποίο ο «Νεύτωνας του 20ού αιώνα», επίσης νομπελίστας Αλμπερτ Αϊνστάιν ενέκρινε και συνυπέγραψε, 11 Απριλίου 1955, προλαβαίνοντας –ευτυχώς– τον θάνατό του μία εβδομάδα μετά, 18 Απριλίου 1955. Σημειώνω ότι αμφότεροι οι πρωτεργάτες του αντιπολεμικού μανιφέστου υπήρξαν ακτιβιστές κατά του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και ενεργοί αντιφασίστες στη διάρκεια του Β’.
Ο Ράσελ διατηρούσε επαφή και με τον Νεχρού, ηγέτη της μεταπολεμικά ελεύθερης Ινδίας, συνιδρυτή του Κινήματος των Αδέσμευτων, με τη συνεργασία των Νάσερ, Σουκάρνο και Τίτο, αντίστοιχα ηγετών της Αιγύπτου, της Ινδονησίας και της Γιουγκοσλαβίας, στο οποίο το 1962 εντάχθηκε και η νεαρή Κυπριακή Δημοκρατία, αρνούμενη διά του Μακάριου την ένταξη στο ΝΑΤΟ, όπως επιθυμούσε η Αθήνα.
Η δημοσίευση του μανιφέστου έγινε στις 9 Ιουλίου 1955, με συνέντευξη Τύπου στο Λονδίνο, οργανωμένη από τον Μπέρτραντ Ράσελ, με τη συνδρομή του Τζόζεφ Ρότμπλατ, Βρετανοπολωνού κορυφαίου επιστήμονα, που ήταν και ο μόνος ο οποίος το 1942 είχε αποχωρήσει από το αμερικανικό σχέδιο «Μανχάταν», για την κατασκευή της ατομικής βόμβας. Ο εν λόγω αντιφασίστας είχε προθυμοποιηθεί να συνεισφέρει, όπως και άλλοι, στην κατασκευή της βόμβας, φοβούμενος ότι θα την αποκτούσε πρώτος ο Χίτλερ, με ό,τι αυτό θα σήμαινε για την έκβαση του πολέμου. Οταν όμως πληροφορήθηκε ότι το φοβερό αυτό ενδεχόμενο δεν είχε καμιά πιθανότητα, δήλωσε ότι δεν χρειαζόταν ούτε από τις ΗΠΑ η παραγωγή της βόμβας, παίρνοντας τη θαρραλέα απόφαση να αποχωρήσει.
Στο μανιφέστο Αϊνστάιν-Ράσελ αναφέρεται πρώτη φορά η ιδέα ενός νέου τρόπου σκέψης για τις διεθνείς υποθέσεις, ιδέα που το 1985 υιοθετήθηκε από τον ηγέτη της Σοβιετικής Ενωσης Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, ο οποίος είχε προσκαλέσει στη Βιέννη τον ομόλογό του των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρέιγκαν, για να διακηρύξουν από κοινού ότι ένας πυρηνικός πόλεμος δεν μπορεί να κερδηθεί και δεν πρέπει ποτέ να γίνει.
Ετσι θεμελιώθηκε μια πορεία πραγματικού αφοπλισμού, που έφτασε σε συμφωνία το 1987, για την απόσυρση εκατέρωθεν του Τείχους του Βερολίνου των ευρωπυραύλων και την καταστροφή τους, με τους Σοβιετικούς λόγω γκλάσνοστ να προσκαλούν κινήματα ειρήνης να την παρακολουθήσουν.
Πάνος Τριγάζης, Υπεύθυνος του Γραφείου Ειρήνης του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
Πηγή: https://www.efsyn.gr/stiles/apopseis/468846_exairetika-epikairo-manifesto-ainstain-rasel#goog_rewarded
